Galdandi: 

Galdandi frá 1. august 2022 til 31. juli 2025.

Viðmerking: 

Góðkend sum royndarlærugrein í trý ár.

Fólk hava til allar tíðir gjørt myndir, og myndir hava tískil altíð verið við í mál- og hugaheimi okkara. Í myndum og myndlist eru tískil einastandandi møguleikar at granska og grunda um okkara hættir at hugsa, skapa og uppliva okkum sjálv og umheimin, til ymiskar tíðir og í ymiskum mentanum. At arbeiða við myndum er ein týðandi partur av tí mentanararvi, sum skúlin skal bera fram. Myndir og myndaskapan eru tískil eitt amboð til menning og læring.

Kunnleiki um myndir og myndagerð hevur alstóran týdning fyri arbeiðið í skúlanum og fyri virkan og veru næminganna. Myndamálið er ein av mongu leiðunum til kunnleika, sannkenning og persónliga menning. Tá ið arbeitt verður við myndum, fáa royndirnar heildarskap, og kunnleikin gerst sjónligur, ítøkiligur og møguligur at samskifta um. Í sínum estetiska og samtalandi eginleika kann myndevnið vera við til at varðveita og menna skapanarhugin hjá næminginum. Somuleiðis kann tað vera við til at stuðla næminginum í at finna sítt egna støði í einum veruleika við stórum visuellum upplýsingarfloymi og at menna skúlan sum mentanarumhvørvi.

Undirvísingin í myndlist hevur til endamáls, at næmingarnir:

• menna og styrkja síni skapandi evni
• við at uppliva, sansa, skapa og greina myndamál menna síni evni á fjølbroyttan hátt at nýta og skilja myndamál sum ein persónligan frásøgu- og samskifismiðil
• í arbeiði sínum við flatum, rúmligum myndum og margmiðlamyndum, ogna sær vitan, innlit og førleikar til at málbera seg í og við myndum
• styrkja sín førleika at kunna ogna sær vitan um og innlit í føroyska og altjóða listasøgu
• finna sær egið støði í einum veruleika við stórum visuellum upplýsingarfloymi
• við eitt nú myndagreining og umrøðu menna sínar førleikar og síni evni at bera fram egnar áskoðanir og soleiðis vera við til at økja um tali- og skrivifrælsið í samfelagnum
• fremja í verki, at skúlin verður fataður sum mentanarumhvørvi.

Undirvísingin í myndlist á A-stigi fevnir um 125 klokkutímar og byggir á B-stig.

Fakliga innihaldið í lærugreinini er lutað sundur í kjarnaøki og ískoytisøki. Kjarnaøki eru kravd øki, ið fevna um umleið 80% av klokkutímatalinum á hvørjum floksstigi. Ískoytisøki eru valfrí øki, sum lærari og næmingar í einstaka flokkinum velja í felag. Ískoytisøki fevna um umleið 20% av klokkutímatalinum á hvørjum floksstigi. Næmingarnir fara til munnliga próvtøku í bæði kjarnaøkjum og ískoytisøkjum.

Kjarnaøki

Lærugreinin myndlist hevur trý ymisk kjarnaøki, ið eru tey somu frá lægsta til hægsta stig. Økini umskarast og virka fyri ein stóran part saman í undirvísingini.

• At gera myndir
• At lesa myndir
• Visuelt samskifti

At gera myndir

At gera myndir fevnir um at framleiða myndir í flatum og trídimensjonalum formum umframt margmiðlaformi. Í undirvísingini verður miðað ímóti, at næmingarnir ogna sær handaligar førleikar, soleiðis at teir alt eftir stigi gerast førir fyri, í fjølbroyttum myndaformum og við at brúka og fáa íblástur frá listarligum-, mentanarligum- og visuellum fyribrigdum og tilburðum lokalt og globalt, at framleiða og bera fram egnar upplivingar, eygleiðingar, hugskot, kenslur, hugflog og almennar og egnar meiningar.

At lesa myndir

Undirvísingin miðar ímóti, at næmingarnir ogna sær kunnleika um og førleikar í at lesa myndir, soleiðis at tey, alt eftir stigi, gerast før fyri at brúka, tulka, fata og greiða frá fjølbroyttum myndamáli. Umframt hetta skal undirvísingin miða ímóti, at næmingarnir ogna sær tilvit um og vandni í at meta um myndamál sum persónligan og mentanarligan frásøgu-, lýsingar- og samskiftismiðil.

Visuelt samskifti

Í undirvísingini verður strembað eftir, at næmingarnir ogna sær førleikar og royndir í visuellum samskifti, við at tey javnan sjálv bera fram og taka ímóti myndamáli frá øðrum í og uttan fyri skúlan, soleiðis at tey á fjølbroyttan hátt menna egnar framberingar, og sjálv duga at taka ímóti, meta um og gera vandnar viðmerkingar.

Ískoytisøki

Ískoytisøki eru valfrí øki, sum lærari og næmingar í einstaka flokkinum semjast um í felag. Ískoytisøki kunnu styðja og lýsa eitt ella fleiri kjarnaøki frá øðrum sjónarhornum og vera við til at menna førleikar næmingsins samsvarandi teimum førleikamálum, ið ásett eru. Endamálið við ískoytisøkjum er harumframt at geva skúlum og útbúgvingarbreytum rúm fyri serligum eyðkennum og arbeiðsháttum.

Í lærugreinini myndlist eru førleikamálini lutað sundur í støðisførleikar og fakligar førleikar.

Støðisførleikar

Støðisførleikar eru grundleggjandi førleikar, sum menniskju ogna sær tíðliga í lívinum, men sum mugu stimbrast og mennast alt lívið. Støðisførleikar hava avgerandi týdning fyri, at kunnleiki, vitan og førleikar verða ment í øllum lærugreinum. Støðisførleikar eru við til at menna sannkenning, virðing, hugflog og evni næmingsins at taka egnar avgerðir. Undirvísingin skal virka fyri, at næmingarnir fáa hug og sinni at læra og geva sítt íkast til kjak og loysnir.

Í hesum sambandi eru fýra støðisførleikar lýstir við atliti at teimum fortreytum, sum eru galdandi fyri lærugreinina. Í øllum lærugreinum skulu næmingarnir læra:

• at virða
• at samskifta
• at kanna
• at skapa

At virða

At virða er at virka fyri góðari samveru millum menniskju og fyri góðum samanspæli millum menniskju, náttúru og umhvørvi. Virðing fremur tryggleika og trivnað, ið eru fortreytir fyri gagnligari menning. Undirvísingin skal virka fyri, at allir næmingar verður sæddir og hoyrdir, og at øll kenna seg at hava virði og týdning, har tey eru.

Førleikin at virða snýr seg harumframt um at virða og menna okkara evni at samskifta um mentan og vitan. Undirvísingin í myndlist leggur harumframt dent á, at næmingarnir skilja tær ymisku fortreytirnar, ið øll menniskju hava í lívinum, og læra at virða tørv og sjónarmið hjá øðrum, uttan mun til aldur, kyn, húðarlit og lívsáskoðan. Næmingarnir skulu eisini virða sín egna tørv og tað náttúrutilfeingið, vit øll eru bundin at. Tey skulu læra at virða tær skyldur og tey rættindi, sum fólkaræði byggir á, og meginreglurnar um upphavsrætt. Eisini skulu næmingarnir hava virðing fyri, at ymiskar mentanir og samfeløg kunnu byggja á onnur virði enn teirra egnu.

At samskifta

At samskifta snýr seg um førleikan at bera fram hugsanir sínar munnliga og at lesa og skriva. Lærugreinin myndlist hevur ein týðandi leiklut í hesi menning. At samskifta snýr seg eisini um at rokna og at nýta tøknilig amboð, ið tæna samskiftinum millum menniskju.

Førleikin at bera fram hugsanir sínar munnliga verður mentur við miðvíst at arbeiða við munnligum venjingum í ymiskum samskiftisstøðum. Næmingarnir skulu frá fyrsta degi verða vandir við at tala, skifta orð, lýða á, próvføra og bera fram egnar metingar.

Førleikin at lesa og skriva er avgerandi fortreyt fyri øllum samskifti og lærdómi í lívinum. At skriva er at skipa hugsan og menna hugskot, at lesa er at skyna á og tulka.

Í myndlist verður stórur dentur lagdur á, at næmingarnir læra at síggja myndir sum frásøgu- og samskiftismiðil. Hetta læra tey m.a. við at hava framløgur og at gera eftirmetingar, sum javnan verða skipaðar í tímunum. Næmingarnir læra eisini tað myndamál, myndir verða bygdar upp við, m.a. um symbolik og boðskap, og tey skulu duga at lesa boðskapin, annaðhvørt gjøgnum skrivligan ella meira duldan symbolikk, ið er skipaður í myndunum.

Førleikin at rokna snýr seg um evnini at lesa hagtøl, fata bygnað, frymlar og úrtøkiligar skipanir. At rokna er eisini at hugsa skilvíst og loysa vandamál. Hesir førleikar eru fortreyt fyri at skilja og taka støðu til mangar gerandistekstir, og tí hevur undirvísingin í myndlist eisini sín týðandi lut í hesi menning. Í myndlist læra næmingarnir at byggja myndir upp. Her verður miðað ímóti, at næmingarnir duga at perspektivera lutirnar í myndini í mun til hvønn annan fyri at fáa djúpd o.a. í myndina.

Førleikin at nýta tøknilig amboð er í myndlist at duga at nýta kunningartøkni, ið er ein fortreyt fyri øllum fjarskifti. At kenna og virða etisku reglurnar, tá ið samskift verður við kunningartøkni. Við venjingum læra næmingarnir at nýta teldu til tekstframleiðslu og sum leitingaramboð. Í myndlist arbeiða næmingarnir við kunningartøkni, har tey m.a. læra at arbeiða við myndum, og harafturat savna sær kunnleika og íblástur at nýta, tá ið tey skapa síni egnu verk.

At kanna

At kanna er ein íborin førleiki. Børn kanna umhvørvið fyri at klára seg í lívinum. At granska er at eygleiða, undrast, finna svar og gera royndir. Lærarar skulu geva gætur, at hesir førleikar verða mentir frá lægsta til hægsta stig.

Førleikin at kanna snýr seg í myndlist um at eggja forvitni næminganna og stimbra hug og dirvi teirra at seta spurningar og at leita sær ráð og vitan. Næmingarnir duga at leita upp og ogna sær viðkomandi vitan á bókasøvnum, í bókmentum, handbókum, á internetinum o.s.fr. Í myndlist verður stórur dentur lagdur á, at næmingarnir fáa ástøðiligan førleika í at lesa myndir, og hetta verður m.a. gjørt við at kenna listasøguna og harafturat kenna listarfólk rundan um okkum við teirra tilgongdum til myndir. Ástøðiligi parturin verður at síggja sum ein lutur í undirvísingini í myndlist. Við dømum og venjingum skulu næmingarnir læra at nýta vísindaliga framferðarháttin og at handfara keldutilfar á ein sakligan og siðiligan hátt.

At skapa

Forvitni, spæl og hugflog eru serligir eginleikar, sum lærarin skal varða um og gera gagn av í undirvísingini. At skapa er eisini ein førleiki, ið kann vinnast við lærdómi. Næmingarnir skulu læra at hugsa, tala og skriva sjálvstøðugt og at menna hugskot síni, og tey skulu kenna seg at hava ein virknan lut í egnari menning og læritilgongd.

Førleikin at skapa snýr seg í myndlist um at gera næmingarnir tilvitaðar um og líta á egin evni, so tey gerast før fyri sjálv at byggja víðari á tað, sum lært er. Næmingarnir skulu læra, hvussu mentanarlig og listarlig nýbrot hava broytt lívsáskoðanir og samfeløg. Næmingarnir skulu læra, at myndagerð og myndatulking eru skapandi tilgongdir, sum byggir á hugflog, íblástur, áhuga og áhaldni. Við atliti at búningarstigi og serligu gávum næminganna verður arbeitt miðvíst við skapandi tilgongdum, sum fremja íblástur og stimbra hugflogið. Við at gera sær fyrimyndir skulu næmingarnir læra at meta um dygdina í avrikum hjá sær sjálvum og øðrum.

A-stig – faklig førleikamál

Málið við undirvísingini er, at næmingarnir duga:

• at nýta myndlistfakliga vitan í arbeiðinum við lærugreinini
• í samspæli millum verkligt, greiningarligt og ástøðiligt arbeiði at kanna eitt greiðsluevni
• at nýta ymisk háttaløg og mannagongdir at loysa visuellar ella rúmligar uppgávur í samspæli við greinandi arbeiði við egnum og annara verkum
• at rannsaka og menna egnar førleikar í einum sjálvvaldum listasniði, visuellum, rúmligum ella sansaligum, í arbeiðinum við einum greiðsluevni
• at kjakast um val og frával, møguleikar og avmarkingar í estetiskum og nýskapandi arbeiðsgongdum
• at velja, samanbera og greina viðkomandi visuelt og rúmligt tilfar við støði í einum greiðsluevni. Egið arbeiði næminganna skal vera partur av tilfarinum.
• at kjakast um greiningarúrslit og seta í samband við ymisk viðkomandi ástøði
• at greiða frá muninum á persónligum tykki og greiningarligari tilgongd
• at vísa kunnleika um týðandi tíðarskeið í europeiskari og føroyskari listasøgu, umframt um eyðkend drøg í útvaldum visuellum mentanum
• við fjølbroyttum og neyvum máli at seta orð á vitan um visuell, rúmlig og sansalig fyribrigdi
• at samskifta um og við visuellum og rúmligum virknaðarmiðlum, herímillum eisini talgildum
• at viðgera greiðsluevni í samspæli við aðrar lærugreinar
• at viðgera greiðsluevni í samstarvi við viðkomandi søvn og stovnar
• at vísa kunnleika um samleika og háttaløg í lærugreinini.

Eftirmetingar

Einstaki næmingurin skal eftirmetast ávegis í undirvísingargongdini við støði í antin skrivligum ella munnligum framløgum. Næmingurin eigur at hava eina greiða fatan av støðu síni í mun til fakligu málini í lærugreinini og eigur at fáa vegleiðing um, hvussu og hvørjum arbeiðast skal við fyri at røkka málunum.

Eftirmetingin verður skjalfest.

Próvtøkuhættir á A-stigi

Hildnar verða ein skrivlig og ein munnlig próvtøka.

Skrivlig próvtøka á A-stigi

Skrivliga próvtøkan í myndlist er ein próvtøka í myndlistafakligt at lýsa, greina og seta visuell og rúmlig verk í frásjón.

Skrivliga próvtøkan varir fimm tímar. Allir hjálparmiðlar eru loyvdir. Próvtøkutilfarið fevnir um avmarkaða nøgd av søguligum og nútíðarligum verkum, bæði visuellum og rúmligum, við tveimum ella fleiri uppgávum, harav próvtakarin svarar einari uppgávu.

Dømingargrundarlag – skrivlig próvtøka á A-stigi

Í dømingini verður dentur lagdur á, í hvønn mun próvtakarin lýkur faklig mál, sum eru sett í lærugreinini. Dentur verður sum heild lagdur á, hvussu próvtakarin megnar at viðgera próvtøkutilfarið, skipa tekstin og nýta fakliga vitan og faklig háttaløg í lærugreinini. Eisini verður dentur lagdur á, hvussu væl próvtakarin megnar at taka fram týðandi tættir í tilfarinum og seta teir í frásjón.

Givið verður eitt próvtal við støði í einari heildarmeting av avriki próvtakarans.

Munnlig próvtøka á A-stigi

Hildin verður ein munnlig próvtøka, sum er í tvíbýtt.

Próvhoyringin varir til samans umleið 30 minuttir, íroknað próvdøming. Fyrireikingartíðin er umleið 60 minuttir, íroknað útflýggjan av tilfari og leiðbeining.

Próvtakarin velur sjálv/ur raðfylgjuna av próvtøkupørtunum. Próvtakarin kann eisini velja at flætta báðar partarnar saman.

1) Kravda próvtøkuverkætlanin

Hesin parturin av munnligu próvtøkuni tekur støði í eini kravdari próvtøkuverkætlan og fevnir um umleið 1/3 av próvtøkutíðini.

Próvtøkugrundarlagið er kravda próvtøkuverkætlanin, sum er gjørd við støði í verkætlanarrapportini hjá próvtakaranum. Próvhoyrarin sendir próvdómaranum verkætlanarrapportina í seinasta lagi sjey dagar fyri próvtøkuna. Í próvtøkuni leggur próvtakarin fyri við eini útgreinandi framløgu við støði í týðandi pørtum í verkætlanini, herímillum arbeiðsgongdini og ítøkiliga framleidda verkinum. Síðan samtala próvtakari og próvhaldari stutt um verkætlanina.

Um kravdu próvtøkuverkætlanina

Tey síðstu umleið 15% av undirvísingartíðini skulu brúkast til eina sjálvstøðuga einsæris próvtøkuverkætlan, sum skal vera partur av grundarlagnum undir munnligu próvtøkuni. Í hesum tíðarskeiðinum er lærarin leiðbeinari. Í verkætlanini skulu verkligt arbeiði, greining og ástøði samantvinnast. Næmingurin orðar uppgávuorðingina, sum lærarin skal góðkenna. Próvtøkuverkætlanin skal fevna um kanningar næmingsins av sjálvvaldum visuellum, rúmligum ella sansaligum sniðum, sum føra til eitt ella fleiri liðug verk.

Næmingurin skjalfestir og tekur saman um verkætlanararbeiðið í eini skrivligari og visuellari rapport, sum skal fevna um umleið tríggjar normalsíður. Verkætlanarrapportin er partur av grundarlagnum undir endaligu eftirmetingini hjá læraranum av næminginum, og hon verður eisini send próvdómara, um munnlig próvtøka verður hildin.

2) Verkligt, greiningarligt og ástøðiligt arbeiði

Hesin parturin av munnligu próvtøkuni tekur støði í ólisnum tilfari við støði í undirvísingini og skjalamappu próvtakarans og fevnir um umleið 2/3 av próvtøkutíðini.

Próvtøkugrundarlagið skal í sínari heild síggja til, at øll faklig mál í lærugreinini eru umboðað. Tilfarið skal vera valt soleiðis, at próvtakarin kann knýta tað saman við tilfari úr egnari skjalamappu. Verkini eru fyri tað mesta visuell verk, sum onnur hava skapað, og lutvís egnu verk próvtakarans. Próvtakarin leggur fyri við at svara uppgávuorðingini við støði í skjalamappuni og síðan samtala próvtakari og próvhaldari við støði í svarinum og uppgávuorðingini.

Sami próvtøkuspurningur og -tilfar kunnu í mesta lagi verða nýtt tríggjar ferðir í sama flokki/bólki.

Um skjalamappuna

Skjalamappan hjá næminginum er miðdepilin í allari undirvísingini. Næmingurin skjalfestir í skjalamappuni alt arbeiði, t.e. verkligt, greiningarligt og ástøðiligt arbeiði. Skjalamappan er partur av grundarlagnum undir munnligu próvtøkuni.

Dømingargrundarlag – munnlig próvtøka á A-stigi

Í dømingini verður dentur lagdur á, í hvønn mun próvtakarin lýkur faklig mál, sum eru sett í lærugreinini. Próvtakarin skal duga at nýta fakliga vitan og faklig háttaløg í lærugreinini. Eisini verður dentur lagdur á, at próvtakarin er virkin í fakligu samtaluni.

Í próvtøkuverkætlanini verður dentur lagdur á hugskot, arbeiðsgongd og ítøkiliga framleidda verkið samanborið við uppgávuorðingina.

Givið verður eitt próvtal við støði í einari heildarmeting av samlaða avriki próvtakarans, har báðir partarnir av próvtøkuni telja eins. Verkætlanarrapportin er tó ikki partur av dømingargrundarlagnum.