Tónleikur er listagrein, ið er týðandi partur av gerandisdegnum hjá bæði børnum og ungum. Lærugreinin tónleikur telist millum skapandi lærugreinarnar.

Á fólkaskúlastigi verður dentur lagdur á, at næmingurin mennir síni evni og førleikar at uppliva tónleik og at koma til orðanna við og um tónleik, serliga við føroyskum sangum og løgum.

Á miðnámsskúlastigi er tónleikur ein hugvísindalig lærugrein, har arbeitt verður við greining og tulking av menniskjaligum, listarligum úttrykki – á sama hátt sum t.d. list- og bókmentagreining. Í lærugreinini verður dentur lagdur á at viðgera tónleikin sjálvan, og í aðru syftu á at viðgera ytru viðurskiftini hjá tónleikinum, t.e. samfelagslig, sosial og mentanarlig viðurskifti, ið hava týdning fyri, hvussu vit fata tónleikin.

Á miðnámsskúlastigi sameinir lærugreinin eina ástøðiliga og eina vísindaliga tilgongd, eina listaliga og eina útinnandi tilgongd til tónleik sum ein alheimsligan framsagnarhátt. Lærugreinin nýtir arbeiðshættir úr teimum trimum høvuðsøkjunum: hugvísindum, náttúruvísindum og samfelagsvísindum, hetta fyri at uppbyggja eina almenna mentanarliga tilvitan og samleikamenning umframt lestrarfyrireiking og -førleika. Við skapandi átøkum og tónlistarligum framførslum hevur lærugreinin ein týðandi leiklut innan skúlans mentan.

Undirvísingin í tónleiki hevur til endamáls:

• at næmingurin ognar sær fortreytir til at taka virknan lut í sínum tónleikalívi
• at hann gerst førur fyri at velja og vraka ímillum tey mongu tónleikatilboð, ið nútíðar samfelagið bjóðar
• at eggja og menna tónlistarliga heim næmingsins og geva honum fakligar førleikar til at úttrykkja seg í og um tónleik umframt menna hansara fyritreytir fyri at fáast við tónleik, bæði tá ið hann lurtar eftir og spælir tónleik.
• at næmingurin við greining av tónleiki og tónleikaviðurskiftum og við at arbeiða við tónlistarlig parametur, tónalæru, hoyrilæru og tónleikástøði ognar sær tónlistarligan kunnleika og tilvitan
• at viðgera søgulig, samfelagslig og mentanarlig viðurskifti og at økja um fatan næmingsins um umheimin.

Undirvísingin í tónleiki á C-stigi fevnir um 75 klokkutímar.

Fakliga innihaldið í lærugreinini er lutað sundur í kjarnaøki og ískoytisøki. Kjarnaøki eru kravd øki, ið fevna um umleið 80% av klokkutímatalinum á hvørjum floksstigi. Ískoytisøki eru valfrí øki, sum lærari og næmingar í einstaka flokkinum velja í felag. Ískoytisøki fevna um umleið 20% av klokkutímatalinum á hvørjum floksstigi. Næmingurin fer til til munnliga próvtøku í bæði kjarnaøkjum og ískoytisøkjum.

Kjarnaøki

Lærugreinin tónleikur hevur trý kjarnaøki, tónleikaíðkan, tónleikaástøði og tónleikafatan, ið eru tey somu frá lægsta til hægsta stig. Økini umskarast og virka fyri ein stóran part saman í undirvísingini.

Tónleikaíðkan

Kjarnaøkið tónleikaíðkan fevnir um tvey høvuðsevni: 1) Sangur og spæl, 2) Skapan. Sangur og spæl fevnir um førleikamálini at syngja og spæla ein- og fleirraddaðar sangir/satsir, bæði føroyskar og útlendskar. Havast skal í huga, at sangur er ein týdningarmikil grundarsteinur í føroyskari mentan. Harumframt er sangur ein týdningarmikil fortreyt fyri tónleikaíðkan sum heild.

Dentur verður lagdur á, at næmingurin lærir at kenna ymisk ljóðføri, sleppur at íðka sítt ljóðføri, og er ein virkin partur av samanspælinum.

Í høvuðsevninum skapan skal næmingurin menna førleikan at finna sín egna tónleikaliga framburðarhátt og verða stimbraður til at gera egnar sangir og tónleik.

Tónleikaástøði

Kjarnaøkið tónleikaástøði fevnir um vanliga nótalæru og nótaskriving, hoyrilæru, t.e. læru um tónastigar, tónabil, samljóm, rytmu og lagabygnað, satslæru, kunnleika til tónleikaligar ásetingar, frøðiheiti og tónleikalig verksheiti, ljóðlæru og ljóðførislæru.

Tónleikafatan

Við støði í tí tónleikaástøðiliga og í søguligum, mentanarligum, samfelagsligum og sálarfrøðiligum-/heilsufrøðiligum viðurskiftum skal næmingurin gerast kunnugur við ymsar sangligar og tónleikaligar framburðarhættir og gerast medvitandi um týdningin, sangur og tónleikur hava fyri hin einstaka og fyri samskiftið millum menniskju. Í hesum sambandi verða nýttar hugvísindaástøðiligar greiningartilgongdir í sambandi við evnið tónleik í breiðastu merking.

Ískoytisøki

Ískoytisøki eru valfrí øki, sum lærari og næmingar í einstaka flokkinum semjast um í felag. Ískoytisøki kunnu styðja og lýsa eitt ella fleiri kjarnaøki frá øðrum sjónarhornum og vera við til at menna førleikar næmingsins samsvarandi teimum førleikamálum, ið ásett eru. Endamálið við ískoytisøkjum er harumframt at geva skúlum og útbúgvingarbreytum rúm fyri verkætlanum, serligum eyðkennum og arbeiðsháttum.

Í lærugreinini tónleiki eru førleikamálini lutað sundur í støðisførleikar og fakligar førleikar.

Støðisførleikar

Støðisførleikar eru grundleggjandi førleikar, sum menniskju ogna sær tíðliga í lívinum, men sum mugu stimbrast og mennast alt lívið. Støðisførleikar hava avgerandi týdning fyri at kunnleiki, vitan og førleikar verða ment í øllum lærugreinum. Støðisførleikar eru við til at menna sannkenning, virðing, hugflog og evni næmingsins at taka egnar avgerðir. Undirvísingin skal virka fyri, at næmingurin fær hug og sinni at læra og geva sítt íkast til kjak og loysnir.

Í hesum sambandi eru fýra støðisførleikar lýstir við atliti at teimum fortreytum, sum eru galdandi fyri læru­greinina. Í øllum lærugreinum skal næmingurin læra:

• at virða
• at samskifta
• at kanna
• at skapa

At virða

At virða er at virka fyri góðari samveru millum menniskju og fyri góðum samanspæli millum menniskju, náttúru og umhvørvi. Virðing fremur tryggleika og trivnað, ið eru fortreytir fyri gagnligari menning. Undirvísingin skal virka fyri, at hvør einstakur næmingur verður sæddur og hoyrdur, og at hann kennir seg at hava virði og týdning, har hann er.

Førleikin at virða snýr seg harumframt um at virða og menna okkara evni at samskifta um mentan og list. Undirvísingin í tónleiki leggur harumframt dent á, at næmingurin skilir tær ymisku fortreytirnar, ið øll menniskju hava í lívinum, og lærir at virða tørv og sjónarmið hjá øðrum uttan mun til aldur, kyn, húðarlit og lívsáskoðan. Næmingurin skal eisini virða sín egna tørv og tað náttúrutilfeingið, vit øll eru bundin at. Hann skal læra at virða tær skyldur og tey rættindi, sum fólkaræði byggir á, og meginreglurnar fyri upphavsrætti. Eisini skal næmingurin hava virðing fyri, at ymiskar mentanir og samfeløg kunnu byggja á onnur virði enn hansara egnu.

At samskifta

At samskifta snýr seg um førleikan at bera fram hugsanir sínar munnliga og við at lurta, lesa og skriva. Lærugreinin tónleikur hevur ein týðandi leiklut í hesi menning. At samskifta snýr seg eisini um at rokna og at nýta tøknilig amboð, ið tæna samskiftinum millum manna.

Førleikin at bera fram hugsanir sínar munnliga verður mentur við miðvíst at arbeiða við munnligum venjingum í ymiskum samskiftisstøðum. Næmingurin skal frá fyrsta degi verða vandur við at tala, skifta orð, lýða á, próvføra og bera fram egnar metingar. Lærugreinin tónleikur leggur stóran dent á at menna evnini hjá næminginum at skilja og samskifta við onnur. Gjøgnum tað verkliga arbeiðið í tónleiki lærir næmingurin at bera meiningar sínar fram og at skilja, hvussu beinleiðis samskifti millum menniskju fer fram og virkar. Skrivlig frambering er hinvegin avmarkað í tónleiki. Á miðnámsstøði skulu næmingarnir skriva frágreiðingar um verkevni síni.

Førleikin at lesa og skriva er avgerandi fortreyt fyri øllum samskifti og lærdómi í lívinum. At skriva er at skipa hugsan og menna hugskot, at lesa er at skyna á og tulka. Á 2. floksstigi skal næmingurin duga bæði at lesa og skriva lættari tekstir. Lesing er ein avmarkaður partur av lærugreinini tónleiki.

Førleikin at rokna snýr seg um evnini at lesa hagtøl, fata bygnað, frymlar og úrtøkiligar skipanir. At rokna er eisini at hugsa skilvíst og loysa vandamál. Hesir førleikar eru fortreyt fyri at skilja og taka støðu til mangar gerandistekstir, og tí hevur undirvísingin í tónleiki eisini sín týðandi lut í hesi menning. Serliga hevur tann parturin av rokning, sum hevur við brot at gera, stóran týdning.

Førleikin at nýta tøknilig amboð er í tónleiki at duga at nýta kunningartøkni. KT verður nýtt til samskifti og vitanarbýti í undirvísingini, eins og til innsavnan, viðgerð av og meting um kunningartilfar frá ymsum keldum, eitt nú frá internetinum. KT-amboð verða eisini nýtt í skapandi arbeiðinum, eitt nú til ljóð- og myndaupptøkur og -framleiðslu, og til at skriva tónleik og at gera tónleikaverkætlanir umframt uppgávur í hesum sambandi.

At kanna

At kanna er ein íborin førleiki. Børn kanna umhvørvið fyri at klára seg í lívinum. At granska er at eygleiða, undrast, finna svar og gera royndir. Lærarar skulu geva gætur, at hesir førleikar verða mentir frá lægsta til hægsta stig.

Førleikin at kanna snýr seg í tónleiki um at eggja forvitni næmingsins og stimbra hug og dirvi hansara at bera seg fram fyri áskoðarum og áhoyrarum. Frá 1. floksstigi skal næmingurin læra at leita upp og ogna sær viðkomandi vitan á bókasøvnum, í bókmentum, handbókum, á internetinum o.s.fr. Næmingurin skal eggjast til at síggja gagn og gleði í yrkis- og fagurbókmentum og til at fregnast um mál- og bókmentafrøðiligar spurningar, sum bjóða forvitninum av. Við dømum og venjingum skal næmingurin læra at nýta vísindaliga framferðarháttin og at handfara keldutilfar á ein sakligan og siðiligan hátt.

Í tónleiki verður stórur dentur lagdur á, at næmingurin fær ástøðiligan førleika í at fata tónleik, og hetta verður m.a. gjørt við at kenna tónleikasøguna.

At skapa

Forvitni, spæl og hugflog eru serligir eginleikar, sum lærarin skal varða um og gera gagn av í undirvísingini. At skapa er eisini ein førleiki, ið kann vinnast við lærdómi. Næmingurin skal læra at hugsa, tala og skriva sjálvstøðugt og at menna hugskot síni, og hann skal kenna seg at hava ein virknan lut í egnari menning og læringartilgongd.

Førleikin at skapa snýr seg í tónleiki um at gera næmingin tilvitaðan um og líta á egin evni, so hann gerst førur fyri sjálvur at byggja víðari á tað, sum lært er. Næmingurin skal læra, hvussu mentanarlig og listarlig nýbrot hava broytt lívsáskoðanir og samfeløg. Næmingurin skal læra, at tónleikur er ein skapandi tilgongd, sum byggir á hugflog, íblástur, áhuga og áhaldni. Við atliti at búningarstigi og serligu gávum næmingsins verður arbeitt miðvíst við skapandi tilgongdum, sum fremja íblástur og stimbra hugflogið. Við at gera sær fyrimyndir skal næmingurin læra at meta um dygdina í avrikum hjá sær sjálvum og øðrum.

Fakligir førleikar

Grundsetningurin fyri undirvísingina í tónleiki á C-stigi er:

• tónleikaíðkan við at nýta kropp, rødd og ljóðføri
• fjølbroytt úrval av einraddaðum sangum, føroyskum og útlendskum
• fjølbroytt úrval av fleirraddaðum satsum og ljóðførissatsum, føroyskum og útlendskum
• grundleggjandi raddarvenjing og teknikk/ljóðførishegni á rýtmu-, bass og akkordljóðføri
• samstarv um venjing og framførslu av einum tónleikaverki
• brúksklaver við løttum melodi- og/ella fylgispæli
• kunnleiki til vesturlendskan partiturtónleik fyri 1900
• kunnleiki til vesturlendskan partitur- og populertónleik frá 20. og 21. øld
• kunnleiki til vesturlendskan partitur- og populertónleik frá teimum seinastu 10 árunum
• kunnleiki til ikki-vesturlendskan tónleik
• kunnleiki til føroyskan tónleik
• kunnleiki til fólkatónleik
• kunnleiki til tónleikasøgulig og tónleikamentanarlig viðurskifti gjøgnum tíðirnar
• kunnleiki til tónleikalig parametur, tónalæru, hoyrilæru og tónleikaástøði við atliti at menna tónlistarliga ansnið, uppliving og greiningarligu førleikar næmingsins
• einfaldir, stuttir tekstir í sambandi við valda/viðgjørda tónleikin.

Tónleikaíðkan

Næmingurin dugir:

• at syngja og spæla ein- og fleirraddaðar sangir og satsir innan eitt føroyskt og altjóða leiktilfar
• at samstarva um venjing og framførslu av einari tónlistaligari útseting fyri áhoyrarum
• at syngja og framføra tónleik
• at fylla út leiklutin sum sangari ella ljóðførisleikari í bólki, innan eitt neyvari lýst leiktilfari
• at spæla einfaldar sangir á brúksklaveri (melodi- ella fylgispæl).

Tónleikaástøði

Næmingurin:

• kennur tónlistarlig parametur/fyribrigdi, ymisk tónasløg/stílsløg og sjangrur innan vesturlendskan partitur- og rýtmiskan tónleik

Tónleikafatan

Næmingurin dugir:

• at vísa fatan av tónleiki í einum søguligum, samfelagsligum og mentanarligum samanhangi við nýtslu av grundleggjandi hugtøkum og háttaløgum úr tónalæru, hoyrilæru og tónleikaástøði
• at skilja og nýta frøðiheitini hjá lærugreinini í einari viðgerð av tónlistaligari siðvenju og endurnýggjan
• at skilja og nýta frøðiheiti hjá lærugreinini í einari viðgerð av tónleiki úr heimligari og útlendskari mentan
• at kenna aftur og kunna fylgja við í einfaldum, grafiskum endurgevingum av ljómandi tónleiki
• at leita upp, handfara og nýta viðkomandi fakligt keldutilfar frá prentaðum og virtuellum miðlum.

Eftirmetingar

Einstaki næmingurin skal eftirmetast ávegis í undirvísingargongdini við støði í antin skrivligum ella munnligum framløgum. Næmingurin eigur at hava eina greiða fatan av støðu síni í mun til fakligu málini í lærugreinini, og hann eigur at fáa vegleiðing um, hvussu og hvørjum arbeiðast skal við fyri at røkka málunum.

Eftirmetingin verður skjalfest.

Próvtøkuhættir

Hildin verður ein munnlig próvtøka, ið fevnir um bæði tónleikakunnleika og tónleikaíðkan.

Próvhoyringin varir 20 minuttir, íroknað próvdømin.

Próvtøkuspurningarnir verða settir við støði í evnum, økjum o.tíl., bæði úr kjarnatilfarinum og ískoytistilfarinum. Próvhoyringin er ein faklig samtala millum próvtakara og próvhoyrara, og tekur samtalan støði í framløgu próvtakarans av tilfari og próvtøkuspurningi, sum próvtakarin hevur arbeitt við í fyrireikingartíðini.

Tónleikakunnleiki (tónleikaástøði og tónleikasøga)

Próvtakararnir verða skipaðir í bólkar. Dagin fyri fær hvør bólkur ókent próvtøkutilfar, ið er ein upptøka av einum ella fleiri tónleikastykkjum, sum til samans vara í mesta lagi 10 minuttir, umframt møguligt annað tilfar. Tá ið próvtøkutilfarið er útflýggjað, skulu bólkarnir hava atgongd til avspælingarútgerð og tangentljóðføri.

Til próvtøkuna verður einstaki próvtakarin próvhoyrdur í einum partsspurningi, sum hann hevur tikið, og hinir limirnir í bólki próvtakarans skulu ikki vera til staðar undir próvhoyringini.

Tónleikaíðkan (sangur og samanspæl)

Framførsla av einum tónleikastykki, sum próvtakararnir hava vant í bólki, ið fevnir um í minsta lagi 2 próvtakarar. Einstaki próvtakarin kann bert framføra eina ferð. Próvtøkutíðin er 5 minuttir fyri hvønn próvtakara.

Í tíðarskeiðnum millum seinasta undirvísingardag og munnligu próvtøkuna hittast lærari og næmingar 2-3 ferðir fyri at halda tónleikafimið við líka við atliti at bólkaframførslu í sambandi við próvtøkuna.

Sjálvlesandi

Sjálvlesandi verður próvhoyrd/ur í tónleikakunnleika í ókendum tilfari við støði í einum serliga lisnum tónleikaevni, sum innihaldsliga skal góðtakast av próvdómaranum. Sjálvlesandi luttekur ikki í bólkasamanspæli, men verður dømd/ur við støði í solosangi, sum er valdur av próvdómaranum. Solosangurin verður valdur við støði í einum fjøllbroyttum úrvali av einraddaðum sangum, sum tann sjálvlesandi hevur valt, og sum er góðkent av próvhoyraranum.

Próvtakari til sjúkrapróvtøku verður próvhoyrdur í tónleikakunnleika umframt í solosangi, sum próvtakarin hevur valt. Bólkasamanspæl dettur burtur.

Próvtøkutilfar og próvtøkuspurningar verða send próvdómaranum til góðkenningar í seinasta lagi 5 dagar undan próvtøku.

Dømingargrundarlag

Próvhoyrt verður í tónleikakunnleiki og tónleikaíðkan. Tilfarið skal vera valt soleiðis, at tað í tema ella á annan hátt er knýtt at evnum, økjum o.tíl. sum arbeitt hevur verið við í undirvísingini. Tilfarið, ið er grundarlag undir munnligu próvtøkuni, skal í sínari heild síggja til, at øll faklig mál í lærugreinini eru umboðað.

Próvtakarin skal við støði í fakligari tilgongd og støðisførleikum sýna evni sjálvstøðugt at leggja fram og viðgera tilfar við støði í próvtøkuspurningi/um. Hann skal sýna, at hann dugir at taka fram týðandi tættir í tilfarinum, seta teir í samband við tættir í undirvísingini og seta próvtøkutilfarið í frásjón.

Í tónleikakunnleika verður dentur lagdur á

• grundleggjandi kunnleika til musikalsk parametur, tónleikalæru, hoyrilæru og evni próvtakarans at nýta hesi í greining av tónleiki
• grundleggjandi kunnleika til tónleikasøguna og til samfelagslig, mentanarlig, sjangru- og stílkend samanheingi í hesum høpi.

Í tónleikaíðkan verður dentur lagdur á

• tónleikaevni og evnini at lurta, t.e. at vera hyggin við atliti at, hvussu leikluturin hjá próvtakaranum er í mun til javnvág í samlaða bólkinum
• raddarfimi og/ella ljóðførisfimi

Givið verður eitt próvtal við støði í einari heildarmeting av samlaða avriki próvtakarans í tónleikakunnleika og tónleikaíðkan.

Próvtalslýsing

C-stig munnlig próvtøka

Í hesum parti av námsætlanini verður í stuttum greitt frá teimum didaktisku meginreglum, ið eru støðið undir skipan av undirvísing. Hvør einstøk námsætlan myndar didaktiska sjónarmiðið, og saman mynda allar námsætlanirnar tann felags didaktiska pallin, har undirvísing verður útint.

Undirvísingin tekur altíð støði í teimum førleikum, ið næmingurin hevur við sær av tí stigi, hann kemur. Námsætlan og útbúgvingarbygnaður skulu tryggja, at fortreytir fyri fjøltáttaðari undirvísing eru til staðar.

Didaktiskar meginreglur

Í undirvísingini er umráðandi, at førleikarnir at syngja, at spæla og at lurta renna saman í eina heild. Tað er avgerandi, at hvør einstakur næmingur merkir, at hansara íkast hevur týdning.

Framførslur eiga at verða raðfestar høgt. Tað hevur stóran týdning, at næmingarnir sleppa at framføra fyri øðrum regluliga, og tað er væl endamálið við øllum tónleiki.

Tónleikur kann væl vera partur av tvørfakligum samstarvi. Hetta kan snúgva seg um sjónleik ella sangleik. Sangur kann eisini vera góður stuðul hjá mállærugreinunum føroyskum, donskum, enskum og týskum.

Stigvøkstur

Stigvøkstur merkir støðuga framtøku av einum lægri stigi á eitt hægri. Í læringartilgongdini verður farið frá tí lætta til tað torføra, frá tí einfalda til tað torgreidda og frá tí ítøkiliga til tað úrtøkiliga. Stigvøksturin er oftast tíðartreytaður. Undir stigvøkstrinum liggur eisini kravið um vaksandi ábyrgd og virknari luttøku. Umráðandi er í hesum sambandi, at ljós verður varpað á teir leiklutir, sum næmingur og lærari kunnu hava hvør sær. Samrátt verður um, hvat er best at gera, og hvussu hetta verður gjørt, so næmingurin fær ávirkan á undirvísingina og á egnu læring.

Stigvøksturin kemur serstakliga til sjóndar í teimum førleikamálum, sum lýst eru í námsætlanini. Málini lýsa framúravrikið og eru bindandi, soleiðis at skilja, at lærari og næmingur altíð arbeiða fram ímóti at náa teimum ásettu málunum so væl sum gjørligt. Fyri at tryggja stigvøkstur er neyðugt, at sett verða ávegismál, sum hjálpa næminginum fram ímóti endaligu málunum. Umráðandi er eisini, at lærarin er tilvitaður um fortreytirnar hjá einstaka næminginum og tillagar undirvísingina eftir einstaka næminginum. Lærarin skal leggja undirvísingina til rættis, so næmingurin veit frammanundan, hvørji ávegismálini eru. Næmingurin skal gerast tilvitaður um tey krøv, ið sett verða, so hann kann seta upp mál, umhugsa og leggja til rættis sína egnu menning. Næmingurin skal greitt fáa at vita, hvussu hann verður eftirmettur, og hvat metingarstøðið er.

At læra at læra

Næmingurin skal gerast tilvitaður um, hvat tað í grundini er at læra, og hvat endamálið við læringini er. Eisini skal næmingurin gerast tilvitaður um ymiskar læringarhættir.

Undirvísingin skal sostatt ikki bert savna seg um tað, sum lært verður, men eisini um, hvussu lært verður. Umráðandi er, at hugtakið læring verður lýst og viðgjørt í flokkinum, so næmingurin gerst tilvitaður um, hvat hugtakið ber í sær. Næmingurin skal regluliga gerast varugur við, hvussu læringartilgondin er ætlað, og hann skal verða eggjaður til at umhugsa sína egnu støðu í henni. Dentur skal eisini leggjast á heimaarbeiði, og tann týðandi leiklut hetta hevur í fakligu menningini.

Næmingurin skal frá fyrsta degi skilja tann týdning sum lærugreinin tónleikur hevur. Tá ið arbeitt verður við ymiskum spurningum í sambandi við tónleik, og tá ið tónleikur verður skaptur og framførdur, verða ymiskir førleikar mentir. Næmingurin skal fáa greiða fatan av, hvat hesir førleikar kunnu verða brúktir til. Undirvísingin í tónleiki skal gera næmingin tilvitaðan um, at hann í lærugreinini mennist og gerst førur fyri at arbeiða greinandi og kritiskt við teimum ymisku kjarnaøkjunum, ið lærugreinin byggir á. Eisini skal næmingurin verða tilvitaður um, at hann í lærugreinini mennir sær førleikarnar at koma til orðanna í nógvum ymiskum viðurskiftum og samskiftisstøðum, tá ið um tónleik ræður.

Arbeiðshættir

Arbeiðshættir skulu veljast so, at teir eru við til at røkka teimum málum, ið sett eru. Í øllum kjarnaøkjum er umráðandi at leggja arbeiðið til rættis so, at ein líðandi stigvøkstur verður tryggjaður. Hetta verður m.a. gjørt við, at týðandi tekstir og tekstsløg verða tikin upp í undirvísingina.

Í tónleiki skulu ymiskir arbeiðshættir verða nýttir, so at fjølbroytni í lærugreinini kann verða framt miðvíst. Arbeiðshættir kunnu fevna um lærarafyrilestur, einstaklingsverkevni, næmingaframløgu, samrøður í flokkinum, bólka- og toymisarbeiði, verkætlanarevni o.tíl. Tá ið arbeiðshættir verða valdir og lagdir til rættis, er eyðsæð, at lærarin hugsar um stigvøkstur í undirvísingarhættunum, har byrjað verður við lærarastýrdari undirvísing. So hvørt sum førleiki næminganna økist, og teir gerast meira sjálvstøðugir í lærugreinini, verður hesin lærarastýrdi undirvísingarformur at minka.

Næmingarnir skulu ikki einans duga at fyrihalda seg til boðskap úr tekstum, frá lærara og floksfeløgunum, men í eins stóran mun duga at miðla vitan og boðskap til lærara, floksfelagar og móttakarar uttan fyri flokshølið umframt uttan fyri skúlans gátt.

Endamálið við teimum ymsu arbeiðsháttunum er at menna aðrar førleikar enn teir reint fakligu, tað eru førleikar sum t.d. at leita upp og ogna sær viðkomandi vitan, at granska, at arbeiða sjálvstøðugt, at seta sær mál og at arbeiða evnislagað og miðvíst, at arbeiða tíðaravmarkað, at samstarva, at samhugsa, at brúka og hugsa vitan í nýggjum høpi, at leggja til rættis og evna til eitt avrik, at gera uppgávuorðingar, at brúka ymisk háttaløg, at hugsa nýtt og verkseta, at hugsa djúpari og breiðari um ávíst evni, umframt at taka á seg ábyrgd og hava virðing.

Lærari má altíð gera sær sjálvum og næmingum greitt, hvat endamálið við ávísum arbeiðshátti er.

Samstarv

Lærugreinin tónleikur er partur av yvirskipaða kravinum um samstarv millum tvær ella fleiri lærugreinar. Samstarvast skal við ymiskar lærugreinar um ymisk evni, eitt nú menning av skapandi evnum og KT-førleikum, undirvísing í søgu, tekstframleiðslu, bókmentaligum hugtøkum, málsøgu og samfelag.

Tvørfakligt samstarv kann vera meira ella minni bindandi – frá fullkomnari samkoyring millum lærugreinar við felags tímum og felags tvørfakligum verkætlanum, til bert at fevna um avtalur millum lærarar um at fylgjast í lesnaði (lesa parallelt), t.e. at taka upp somu evni í fleiri lærugreinum samstundis, og soleiðis geva næmingunum fleiri ymiskar tilgongdir til sama spurning.

Tvær høvuðsgrundgevingar eru fyri tvørfakligum samstarvi: 1) ein almenn, ið snýr seg um førleikarnar, næmingurin skal ogna sær og bjóða fram á arbeiðsmarknaðinum, og 2) ein námsfrøðilig, ið snýr seg um skiftandi arbeiðshættir og at geva næminginum innlit í tvørfakligar samanhangir.

Tvørfakligt samstarv skal hjálpa næminginum at síggja lærugreinarnar sum partar av størri heild og letur samstundis upp fyri øðrum og víðari sjónarmiðum. Harumframt eru evnini at samstarva og síggja samanhangir avgerandi, tá ið næmingurin fer undir víðari lestur ella út á arbeiðsmarknaðin.

Skrivlig avrik

Skrivligi parturin letur upp fyri tvørfakligum samstarvi og við tí øðrvísi skrivligum avrikum.

Ein grundgeving fyri, at skrivligt arbeiði kann vera partur av tvørfakligum samstarvi, er, at næmingurin lærir, at tað at skriva væl (t.e. greitt og uttan stórvegis villur) ikki bara er eitt krav í lærugreinini føroyskum, men eitt alment krav, ið er knýtt at øllum skrivligum samskifti.

Næmingurin skal hava venjing í at skriva so, at hann eisini skrivliga kann vera partur av toymisarbeiði og verkætlanum. Á tann hátt kann næmingurin mennast til at geva og taka ímóti viðmerkingum til skrivligu uppritini, sum verða løgd fram, á mennandi hátt. Kunningartøknin letur upp fyri munagóðum og ítøkiligum møguleikum í sambandi við vegleiðing og umrøðu í sjálvari skrivitilgongdini.

Samrøða

Munnlig framseting hevur reglur og lýsingar, sum næmingurin skal duga at nýta og framhaldandi menna. Skúlin skal tí leggja dent á frásøgn og málburð, og við hesum eggja til forvitni og skapa áhuga fyri móðurmálinum sum eitt intellektuelt amboð, ið skal víðka sjónarringin hjá næminginum. Allir flokkar skulu tí gera royndir við málinum, eitt nú við sínámillum tosi og við tí at siga frá.

Skúlin skal vera so rúmur, at til ber at tosa um kenslur, evni, hugtøk og hendingar í gerandisdegnum. Næmingurin skal arbeiða við at lurta og at vera umhugsin øll skúlaárini, samstundis sum orðatilfeingi og talugávur verða ment. Næmingurin skal sleppa at royna veruligar eins væl og gjørdar samrøður. Floks- og bólkakjak skal javnan eftirmetast so, at næmingarnir gerast tilvitaðir um, hvat tað er, sum fær tosið á glið og samrøðuna ella orðaskiftið at rigga og ganga væl.

Lesing

Næmingurin skal haldast til at lesa nógv. Eitt gott lesiumhvørvi í skúlanum er ein treyt fyri at menna góðar og fjølbroyttar lesiførleikar. Hetta verður skapt í flokkinum við nógvum ymiskum lesitilfari og góðum vanum. Skúlabókasavnið er ein sjálvsagdur partur av hesum góðu vanum. Fyri at røkka góðum lesiumhvørvi er av stórum týdningi, at skúlabókasavnið er ein natúrligur partur av skúlagongdini. Í byrjanini kunnu næmingarnir t.d. lesa eina stutta bók um dagin. So hvørt sum bøkurnar gerast longri, má meira tíð setast av til at lesa eina bók. Umráðandi er, at lesingin verður løgd til rættis samsvarandi tí førleikastigi, næmingurin er á. Allir næmingar skulu lesa eina aldurshóskandi skaldsøgu ella samsvarandi tekstmongd um mánaðin øll skúlaárini.

Lívlong læring

Umráðandi er, at næmingurin gerst tilvitaður um samfelagsliga og persónliga týdningin av tí menniskjaliga og samfelagsliga tilfeingi, útbúgving er. Tí skulu næmingar eggjast til at umhugsa sína egnu framtíð og seta sær persónlig mál, har lærarin leggur lag á og skapar umstøður, sum stimbra hugin til at læra nýtt alt lívið.